افغانستان؛ بحران اقتصادی، تحت حاکمیت طالبانی

مقدمه
تأسیس تحریک طالبان افغانستان توسط چند تن از سران قوم پشتون به رهبری ملا عمر در دهۀ ۹۰ میلادی، تک‌قومی بودن این گروه را ثابت می‌سازد. طالبان پس از سقوط کابل در سال ۱۹۹۶، تمام دار و ندار اقوام غیرپشتون را چپاول کرند؛ تاکستان‌های شمالی را به آتش کشیدند، اماکن و آبدات تاریخی را تخریب کرده و همه هست و بود شان را به پاکستان انتقال دادند. این گروه پس از اشغال کابل به تاریخ ۱۵ اوت سال ۲۰۲۱ جهت فشارآوردن بالای اقشار غیر خودی به ویژه تاجیکان و تقویت گرو‌ه‌های خود، از شیوه‌های مختلف کار گرفته‌اند. طالبان قدرت را در انحصار خود درآورده، سرمایه‌های مردم را غصب، تجارت را خانوادگی و به حیف و میل کمک‌های بین‌المللی در مناطق اقوام غیر پشتون پرداختند.
 در این نوشته به وضعیت اقتصادی مردم غیر حاکم طی دو سال حاکمیت ظالمانۀ طالبان پرداخته شده است.
طالبان پس از اشغال کابل در برج اوت ۲۰۲۱ در ولایت‌های پنجشیر، بغلان، تخار، بدخشان، بلخ، سمنگان سرِ پُل ، بادغیس، غور، هرات، کابل، پروان، دایکندی و بامیان خانه و زمین‌های شخصی مردم را با زور غصب نموده، کمک‌های بشری را به افراد خود توزیع می‌نمایند و در برخی مناطق یادشده، ۱۵ تا ۲۰ % از کمک‌های بشری به مسئولین طالب داده می‌شود تا اجازۀ توزیع این کمک‌ها از طرف آن‌ها صادر گردد.
وضعیت اقتصادی مردم پس از اشغال طالبان در سال ۲۰۲۱
 پس از اشغال کابل توسط طالبان، مردم افغانستان در وضعیت بد اقتصادی قرار گرفته‌اند. با فرار اشرف غنی و فروپاشی نظام، کمک‌های بین‌المللی و پروژه‌های توسعه‌ای به روی مردم افغانستان بسته شد، بیشتر از ۶۵۰ هزار نفر شغل‌شان را از دست دانده‌اند؛ حدود ۷۰۰ هزار کارگر روزمُزد بیکار شده‌اند؛ طالبان زنان را از کار محروم نموده، حدود ۶۰۰ شرکت تجارتی که توسط زنان مدیریت می‌گردید از طرف طالبان مسدود شده‌اند. اخیراً، زنان شاغل در موسسات غیردولتی و دفاتر سازمان ملل در افغانستان نیز با فرمان طالبان از رفتن به کار جلوگیری شدند. بر اساس آمار صندوق حمایت از کودکان، یونیسف ( UNICEF) مردم افغانستان در وضعیت بد اقتصادی قرا دارند؛ حدود ۲۹ ملیون از جمله ۵ ملیون کودک در سال ۲۰۲۳ در فقر شدید به سر می‌برند و روزانه یک وعدۀ غذایی را به مشکل دریافت می‌کنند.
سوء استفادۀ طالبان از کمک‌رسانی موسسات خارجی
طبق آمار رسمی وزارت اقتصاد طالبان، بیشتر از ۹۰۰ موسسۀ غیردولتی فعال توزیع‌کنندۀ مواد غذایی در ۳۴ ولایت افغانستان که قبل و بعد از سقوط جمهوریت تاسیس شده‌اند، مسئولین و ناظران این موسسات از اعضای خانواده و اقارب سران طالبان می‌باشند. موسسات غیر دولتی در صورتی که از افراد نزیدک طالبان را در ساختار تشکیلاتی خود نداشته باشند، باید ۳۰ تا ۴۰% از درامد پروژه‌های تطبیق‌شدة خود را به مسئولین طالبان بدهند در غیر آن اجازۀ فعالیت برای آن‌ها داده نخواهد شد.
دستبُرد در کمک‌های بشری
 در جریان دو سال گذشته کمک های بشری زیادی جهت جلو گیری از فروپاشی اقتصادی و نجات مردم از فقر و گرسنگی توسط کشورهای مختلف سرازیر شده است اما این کمک ها به مستحقین آن نرسیده و توسط طالبان مورد دستبر قرار گرفته اند. طبق گزراش از محلات، حین توزیع کمک ها، لست مستفیدشوندگان در ولایات مرکزی، شمال و شمال شرق توسط طالبان ترتیب می‌گردد و کمک‌های بشری را به نزدیکان و جنگجویان خویش توزیع می‌نمایند. بنا بر معلومات مردم در ولایات بدخشان، بغلان و پنجشیر کمک‌های بشری توسط مسئولین محلی طالبان نصف می‌گردد. طالبان در برخی موارد، جنگجویان و خانواده‌های آن‌ها را شامل لست مستفید شوندگان کمک‌های بشری نموده، حین توزیع کمک‌ها به این ولایات اعزام می‌نمایند.
غصب زمین و کوچ اجباری اقوام غیرپشتون
طالبان در ولایات شمال، شمال شرق و مناطق غیر خودی ، ملکیت‌های شخصی مردم را غصب نموده، خانه‌های آن‌ها را قرارگاه نظامی ساخته و دارای‌های‌شان را بنام غنیمت به ولایات خود انتقال داده‌اند. طی دو سال حاکمیت طالبان، تعداد زیادی از کوچی‌ها به ولایات تخار، جوزجان، سرِ پُل و دیگر مناطق شمال جا بجا شده، خانه و زمین‌های شخصی مردم را با زور اسلحه غصب نموده و مردم بومی را مجبور به کوچ اجباری کرده‌اند. طبق آمار غیر رسمی، بیشتر از ۱۵۰ هزار خانواده توسط طالبان کوچ اجباری داده شده‌اند.
اخیراً طالبان تعدادی از خانواده‌ها را در مرکز ولایت هرات مجبور به ترک خانه‌هایشان نموده‌اند.

نویسنده: دکتر فیاض‌الدین غیاثی